De spirituele boodschappen van Chanoeka en Kerstmis ... en hun nadelen

De gezondste gesneden broodjes in de supermarkt, volgens voedingsdeskundigen

Kerstmis en Chanoeka delen een spirituele boodschap: dat het mogelijk is om licht en hoop te brengen in een wereld van duisternis, onderdrukking en wanhoop. Maar terwijl Kerstmis zich richt op de geboorte van een enkel individu wiens leven en missie zelf verondersteld werd bevrijding te brengen, gaat Hanukkah over een nationale bevrijdingsstrijd waarbij een heel volk betrokken is dat probeert de wereld opnieuw vorm te geven door een onderdrukkende politieke en sociale orde omver te werpen: de Griek overwinnaars (die Judea regeerden vanaf de tijd van Alexander in 325 v.Chr.) en de Hellenistische cultuur die ze probeerden op te leggen.
De vakantie gevierd door kaarsen aan te steken voor acht nachten herinnert aan de overwinning van de guerrillastrijd onder leiding van de Maccabeeën tegen de Syrische tak van het Griekse rijk, en de daaropvolgende herbestemming van de tempel in Jeruzalem in 165 BCE Er was echter een moeilijkere strijd die plaatsvond (en in sommige dimensies nog steeds woedt) binnen het Joodse volk tussen degenen die hoopten op een triomf van een spirituele visie op de ingebedde wereld (zoals later bleek, nogal onvolmaakt) in de Maccabees en een cynisch realisme dat het gezond verstand was geworden van de kooplieden en priesters die de meer kosmopolitische arena van Jeruzalem domineerden.
De Maccabees van Wojciech Stattler (1800-1875)
De cynische realisten in Judea, waaronder veel van de priesters die belast waren met het behoud van de tempel, betoogden dat de Griekse macht overweldigend was en dat het veel logischer was om deze te huisvesten dan zich te verzetten. De Griekse globalisatoren beloofden vooruitgang in wetenschap en technologie die de internationale handel ten goede zou komen en de lokale handelaren die aan hun zijde stonden, zou verrijken, ook al verlaagden de belastingen die hun heerschappij vergezelden de Joodse boeren die het land bewerkten en zorgden voor een bestaan. Samen met de Griekse wetenschap en militaire bekwaamheid kwam er een hele cultuur die schoonheid zowel in de kunst als in het menselijk lichaam vierde, de wereld de triomf van het rationele denken in de werken van Plato en Aristoteles presenteerde en zich verheugde in de complexiteit van het leven gepresenteerd in de theater van Aeschylus, Euripides en Aristophanes.
Voor de Maccabees, de guerrillaband die ze bijeenbrachten om het Griekse rijk en de Seleucid-dynastie in Syrië te bevechten, en voor veel van de Joodse aanhangers van die strijd, de kwestie van het Griekse militarisme, sociale onrecht en onderdrukking waren veel opvallender dan de prestaties van de Griekse hoge cultuur. Wat de waarde van de Atheense democratie ook moge zijn, de realiteit die het via Alexander en zijn opvolgers naar de wereld exporteerde, was onderdrukkend en uitbuitend.
De 'oude tijd religie' die de Maccabbees vochten te behouden had revolutionaire elementen in zoverre dat het veel verder ging dan de Grieken in het uiten van een bevrijdende visie: niet alleen in de ietwat abstracte eis om 'lief te hebben' je naaste als jezelf, '' heb de vreemdeling lief 'en streef gerechtigheid en vrede na, maar ook concreet in Torah voorschriften om alle schulden om de zeven jaar af te schaffen, om het land om de zeven jaar braak te laten liggen, om af te zien van alle werk en activiteiten verbonden met de controle over de aarde eenmaal per week op Sabbat en om het land om de vijftig jaar (het Jubileum) terug te verdelen naar zijn oorspronkelijke gelijke verdeling.
De identificatie met de onderdrukten, verankerd in het Jodendom in zijn aandringen dat Joden waren afgeleid van slaven die waren bevrijd, en in zijn focus op het opnieuw vertellen van het verhaal van onderdrukt worden dat centraal stond in de Torah , leek atavistisch en naïef voor de meer ontwikkelde en verlichte Joodse stedelingen, die wezen op de reactionaire tribale elementen van de Thora en de kant van de Grieken kiezen toen zij de besnijdenis en de studie van de Thora onwettig verklaarden en de naleving van de sabbat verboden.
Het is deze zelfde radicale hoop, geworteld in religie of secularistische geloofssystemen, die de basis blijft voor allen die blijven strijden voor een wereld van vrede en sociale rechtvaardigheid in een tijd waarin de kampioenen van oorlog en onrecht domineren de politieke en economische instellingen van onze eigen samenleving, vaak met de hulp van hun hedendaagse cheerleading religieuze leiders. Het is die radicale hoop die deze Chanoeka wordt gevierd door die Joden die zich nog niet hebben aangesloten bij de hedendaagse Hellenisten.