Wilde versus gekweekte zalm: welk type zalm is gezonder?

De onderste regel

Zalm wordt gewaardeerd om zijn gezondheidsvoordelen.
Deze vette vis zit vol met omega-3-vetzuren, waar de meeste mensen geen genoeg van krijgen.
Niet alle zalm is echter hetzelfde.
Tegenwoordig wordt veel van de zalm die je koopt niet in het wild gevangen, maar gekweekt in viskwekerijen.
Dit artikel onderzoekt de verschillen tussen wilde en gekweekte zalm en vertelt u of de ene gezonder is dan de andere.

Afkomstig van enorm verschillende omgevingen

Wilde zalm wordt gevangen in natuurlijke omgevingen zoals oceanen, rivieren en meren.
Maar de helft van de zalm die wereldwijd wordt verkocht, is afkomstig van viskwekerijen, die een proces gebruiken dat bekend staat als aquacultuur om vis voor menselijke consumptie te kweken (1).
De jaarlijkse wereldwijde productie van gekweekte zalm is de afgelopen twee decennia gestegen van 27.000 naar meer dan 1 miljoen ton (2).
Terwijl wilde zalm andere organismen eet die in hun natuurlijke omgeving voorkomen, krijgt gekweekte zalm een verwerkt, vetrijk eiwitrijk voer om grotere vissen te produceren (3).
Wilde zalm is nog steeds beschikbaar, maar de wereldvoorraden zijn in slechts enkele decennia gehalveerd (4).

Verschillen in voedingswaarde

Gekweekte zalm wordt gevoerd met verwerkt visvoer, terwijl wilde zalm verschillende ongewervelde dieren eet.
Om deze reden verschillen de voedingssamenstellingen van wilde en gekweekte zalm enorm.
De onderstaande tabel biedt een goede vergelijking. Calorieën, eiwitten en vetten worden gepresenteerd in absolute hoeveelheden, terwijl vitaminen en mineralen worden gepresenteerd als percentage (%) van de referentie dagelijkse inname (ADH) (5, 6).
Het is duidelijk dat voedingsverschillen tussen wilde en gekweekte zalm aanzienlijk kunnen zijn.
Gekweekte zalm bevat veel meer vet, bevat iets meer omega-3 vetzuren, veel meer omega-6 en driemaal de hoeveelheid verzadigd vet. Het heeft ook 46% meer calorieën - meestal uit vet.
Omgekeerd bevat wilde zalm meer mineralen, waaronder kalium, zink en ijzer.

Meervoudig onverzadigd vetgehalte

De twee belangrijkste meervoudig onverzadigde vetten zijn omega-3 en omega-6-vetzuren.
Deze vetzuren spelen een belangrijke rol in uw lichaam.
Ze worden essentiële vetzuren of EFA's genoemd, omdat u beide in uw dieet nodig hebt.
Het is echter noodzakelijk om de juiste balans te vinden.
De meeste mensen consumeren tegenwoordig teveel omega-6, waardoor het delicate evenwicht tussen deze twee vetzuren wordt verstoord.
Veel wetenschappers speculeren dat dit een verhoogde ontsteking kan veroorzaken en een rol kan spelen in moderne pandemieën van chronische ziekten, zoals hartaandoeningen (7).
Terwijl gekweekte zalm drie keer zoveel vet bevat als wilde zalm, bestaat een groot deel van deze vetten uit omega-6-vetzuren (1, 8).
Om deze reden is de verhouding omega-3 tot omega 6 ongeveer drie keer hoger in gekweekte zalm dan in het wild.
De verhouding gekweekte zalm (1: 3-4) is echter nog steeds uitstekend - het is gewoon minder uitstekend dan die van wilde zalm, die 1:10 (9) is.
Zowel gekweekte als wilde zalm zouden voor de meeste mensen moeten leiden tot een grote verbetering van de inname van omega-3 - en wordt hiervoor vaak aanbevolen.
In een onderzoek van vier weken bij 19 mensen verhoogde het eten van gekweekte Atlantische zalm tweemaal per week de bloedspiegels van de omega-3 DHA met 50% (10).

Gekweekte zalm kan hoger zijn in contaminanten

Vissen hebben de neiging potentieel schadelijke verontreinigingen op te nemen uit het water waarin ze zwemmen en het voedsel dat ze eten (1, 11).
Studies gepubliceerd in 2004 en 2005 hebben aangetoond dat gekweekte zalm veel hogere concentraties verontreinigingen bevat dan wilde zalm (12, 13).
Europese boerderijen hadden meer verontreinigingen dan Amerikaanse boerderijen, maar soorten uit Chili leken de minste te hebben (1, 14).
Sommige van deze verontreinigingen zijn polychloorbifenylen (PCB's), dioxinen en verschillende gechloreerde pesticiden.
Ongetwijfeld is PCB de meest gevaarlijke verontreinigende stof in zalm, die sterk wordt geassocieerd met kanker en verschillende andere gezondheidsproblemen (15, 16, 17, 18).
In een studie uit 2004 werd vastgesteld dat de PCB-concentraties in gekweekte zalm gemiddeld acht keer hoger waren dan in wilde zalm, gemiddeld (19).
Die verontreinigingsniveaus worden door de FDA als veilig beschouwd, maar niet door de US EPA (20).
Onderzoekers suggereerden dat als de EPA-richtlijnen zouden worden toegepast op gekweekte zalm, mensen zouden worden aangemoedigd om de zalmconsumptie te beperken tot niet meer dan één keer per maand.
Toch heeft één onderzoek aangetoond dat de niveaus van veel voorkomende verontreinigingen, zoals PCB's, in de Noorse gekweekte zalm aanzienlijk daalden van 1999 tot 2011. Deze veranderingen kunnen een weerspiegeling zijn van lagere niveaus van PCB's en andere verontreinigingen in visvoer (21).
Bovendien beweren velen dat de voordelen van het eten van omega-3 vetzuren uit zalm opwegen tegen de gezondheidsrisico's van verontreinigende stoffen.

Mercurius en andere sporenmetalen

Het huidige bewijs voor sporenmetalen in zalm is tegenstrijdig.
Twee studies hebben zeer weinig verschil in kwikgehaltes tussen wilde en gekweekte zalm waargenomen (11, 22).
Uit één onderzoek bleek echter dat wilde zalm drie keer zo hoog was (23).
Alles bij elkaar genomen zijn de niveaus van arseen hoger in gekweekte zalm, maar de niveaus van kobalt, koper en cadmium zijn hoger in wilde zalm (24).
In elk geval komen sporenmetalen in beide soorten zalm in zo kleine hoeveelheden voor dat ze waarschijnlijk geen reden tot bezorgdheid zijn.

Antibiotica in kweekvis

Vanwege de hoge visdichtheid in de aquacultuur is gekweekte vis over het algemeen gevoeliger voor infecties en ziekten dan wilde vissen. Om dit probleem tegen te gaan, worden antibiotica vaak aan visvoer toegevoegd.
Niet-gereguleerd en onverantwoord gebruik van antibiotica is een probleem in de aquacultuurindustrie, vooral in ontwikkelingslanden.
Gebruik van antibiotica is niet alleen een milieuprobleem, maar ook een probleem voor de gezondheid van de consument. Sporen van antibiotica kunnen bij gevoelige personen allergische reacties veroorzaken (25).
Overmatig gebruik van antibiotica in de aquacultuur bevordert ook de antibioticaresistentie in visbacteriën, waardoor het risico op resistentie in menselijke darmbacteriën door gentransfer wordt verhoogd (26, 27).
Het gebruik van antibiotica blijft slecht gereguleerd in veel ontwikkelingslanden, zoals China en Nigeria. In deze landen wordt zalm in het algemeen echter niet gekweekt (25).
Veel van 's werelds grootste zalmproducenten, zoals Noorwegen en Canada, worden geacht effectieve regelgeving te hebben. Het gebruik van antibiotica is strikt gereguleerd en de niveaus van antibiotica in visvlees moeten onder veilige grenzen blijven wanneer de vis wordt geoogst.
Sommige van Canada's grootste viskwekerijen hebben de afgelopen jaren zelfs hun antibioticagebruik teruggedrongen (28).
Anderzijds ondervindt Chili - 's werelds tweede grootste producent van gekweekte zalm - problemen door overmatig antibioticagebruik (29).
In 2016 werd naar schatting 530 gram antibiotica gebruikt voor elke ton geoogste zalm in Chili. Ter vergelijking gebruikte Noorwegen in 2008 naar schatting 1 gram antibiotica per ton geoogste zalm (29, 30).
Als u zich zorgen maakt over antibioticaresistentie, is het misschien een goed idee om Chileense zalm nu te vermijden.

Is wilde zalm de extra kosten en het ongemak waard?

Het is belangrijk om te onthouden dat gekweekte zalm nog steeds erg gezond is.
Bovendien is het veel groter en biedt het meer omega-3 vetzuren.
Wilde zalm is ook veel duurder dan gekweekt en is voor sommige mensen misschien niet de extra kosten waard. Afhankelijk van uw budget kan het onhandig of onmogelijk zijn om wilde zalm te kopen.
Vanwege gekweekte en voedingskundige verschillen bevat gekweekte zalm echter veel meer potentieel schadelijke verontreinigingen dan wilde zalm.
Hoewel deze verontreinigingen veilig lijken voor de gemiddelde persoon die matige hoeveelheden consumeert, raden sommige experts aan dat kinderen en zwangere vrouwen alleen in het wild gevangen zalm eten - gewoon voor de zekerheid.

De onderste regel

Het is een goed idee om 1-2 keer per week vette vis zoals zalm te eten voor een optimale gezondheid.
Deze vis is heerlijk, boordevol nuttige voedingsstoffen en zeer vullend - en daarom gewichtsverliesvriendelijk.
De grootste zorg bij gekweekte zalm is organische verontreinigende stoffen zoals PCB's. Als u uw inname van gifstoffen probeert te minimaliseren, moet u voorkomen dat u te vaak zalm eet.
Antibiotica in gekweekte zalm zijn ook problematisch, omdat ze het risico op antibioticaresistentie in uw darm kunnen verhogen.
Gezien de grote hoeveelheid omega-3 vetzuren, hoogwaardige eiwitten en nuttige voedingsstoffen is elk type zalm nog steeds een gezond voedingsmiddel.
Toch is wilde zalm over het algemeen beter voor je gezondheid als je het kunt betalen.