8 tekenen en symptomen van eiwitgebrek

De onderste regel

Weinig voedingsstoffen zijn zo belangrijk als eiwitten.
Eiwit is de bouwsteen van uw spieren, huid, enzymen en hormonen en het speelt een essentiële rol in alle lichaamsweefsels.
De meeste voedingsmiddelen bevatten wat eiwit. Als gevolg hiervan is echte eiwitgebrek zeldzaam in ontwikkelde landen. Sommige mensen lopen echter nog steeds risico.
Een tekort leidt tot verschillende gezondheidsproblemen, terwijl een lage eiwitinname ook een probleem kan zijn, omdat het na verloop van tijd subtiele veranderingen in uw lichaam kan veroorzaken.
Dit artikel bevat 8 symptomen van lage eiwitinname of -tekort.

Wat is eiwitdeficiëntie?

Eiwitgebrek is wanneer uw inname niet aan uw lichaamseisen kan voldoen.
Wereldwijd lijden naar schatting een miljard mensen aan onvoldoende eiwitinname (1).
Het probleem is vooral ernstig in Centraal-Afrika en Zuid-Azië, waar tot 30% van de kinderen te weinig eiwitten uit hun dieet halen (2).
Bepaalde mensen in ontwikkelde landen lopen ook risico. Dit omvat mensen die een onevenwichtig dieet volgen, evenals geïnstitutionaliseerde ouderen en ziekenhuispatiënten (3, 4).
Hoewel echte eiwitgebrek in de westerse wereld niet vaak voorkomt, halen sommige mensen zeer weinig uit hun dieet.
Te weinig eiwitten kunnen veranderingen in de lichaamssamenstelling veroorzaken die zich gedurende een lange periode ontwikkelen, zoals spierverspilling.
De meest ernstige vorm van eiwittekort staat bekend als kwashiorkor. Het komt het meest voor bij kinderen in ontwikkelingslanden waar hongersnood en een onevenwichtige voeding veel voorkomen.
Eiwitgebrek kan bijna alle aspecten van de lichaamsfunctie beïnvloeden. Als gevolg hiervan gaat het gepaard met veel symptomen.
Sommige van deze symptomen kunnen optreden, zelfs als het eiwittekort marginaal is. Ze worden hieronder vermeld, samen met enkele typische symptomen van kwashiorkor.

1. Oedeem

Oedeem, dat wordt gekenmerkt door een gezwollen en gezwollen huid, is een klassiek symptoom van kwashiorkor.
Wetenschappers geloven dat het wordt veroorzaakt door lage hoeveelheden menselijk serumalbumine, het meest voorkomende eiwit in het vloeibare deel van bloed of bloedplasma (5).
Een van de belangrijkste functies van albumine is het handhaven van oncotische druk - een kracht die vloeistof in de bloedcirculatie trekt. Op deze manier voorkomt albumine dat overtollige hoeveelheden vloeistof zich ophopen in weefsels of andere lichaamscompartimenten.
Vanwege verlaagde humane serumalbuminespiegels leidt ernstige eiwitgebrek tot lagere oncotische druk. Als gevolg hiervan hoopt vloeistof zich op in weefsels en veroorzaakt zwelling.
Om dezelfde reden kan eiwitgebrek leiden tot ophoping van vocht in de buikholte. Een opgeblazen buik is een kenmerkend teken van kwashiorkor.
Houd er rekening mee dat oedeem een symptoom is van ernstige eiwittekorten, wat waarschijnlijk niet voorkomt in ontwikkelde landen.

2. Vette lever

Een ander veel voorkomend symptoom van kwashiorkor is een leververvetting of vetophoping in levercellen (6).
Onbehandeld gelaten, kan de aandoening zich ontwikkelen tot leververvetting met ontstekingen, littekens van de lever en mogelijk leverfalen.
Vette lever is een veel voorkomende aandoening bij zwaarlijvige mensen, evenals bij mensen die veel alcohol consumeren (7, 8).
Waarom het voorkomt in gevallen van eiwittekort is onduidelijk, maar studies suggereren dat een verminderde synthese van vet-transporterende eiwitten, bekend als lipoproteïnen, kan bijdragen aan de aandoening (9).

3. Huid-, haar- en nagelproblemen

Eiwitgebrek laat vaak zijn sporen na op de huid, het haar en de nagels, die grotendeels uit eiwitten bestaan.
Kwashiorkor bijvoorbeeld bij kinderen onderscheidt zich door schilferige of splijtende huid, roodheid en plekken met gedepigmenteerde huid (10, 11).
Haaruitval, vervaagde haarkleur, haarverlies (alopecia) en broze nagels zijn ook veel voorkomende symptomen (12, 13).
Het is echter onwaarschijnlijk dat deze symptomen optreden tenzij u een ernstig eiwitgebrek heeft.

4. Verlies van spiermassa

Je spieren zijn het grootste eiwitreservoir van je lichaam.
Wanneer eiwit uit de voeding schaars is, heeft het lichaam de neiging om eiwit uit skeletspieren te nemen om belangrijkere weefsels en lichaamsfuncties te behouden. Als gevolg hiervan leidt een gebrek aan eiwitten tot spierverspilling.
Zelfs matige eiwitinsufficiëntie kan spierafbraak veroorzaken, vooral bij ouderen.
Een onderzoek bij oudere mannen en vrouwen wees uit dat spierverlies groter was bij degenen die de laagste hoeveelheden eiwit consumeerden (14).
Dit is bevestigd door andere onderzoeken die aantonen dat een verhoogde eiwitinname de spierdegeneratie die met ouderdom gepaard gaat (15) kan vertragen.

5. Groter risico op botbreuken

Spieren zijn niet de enige weefsels die worden beïnvloed door een lage eiwitinname.
Je botten lopen ook risico. Als u niet genoeg eiwitten consumeert, kunnen uw botten verzwakken en het risico op fracturen toenemen (16, 17, 18).
Uit een onderzoek bij postmenopauzale vrouwen bleek dat een hogere eiwitinname gepaard ging met een lager risico op heupfracturen. De hoogste inname was gekoppeld aan een verlaagd risico van 69% en eiwit van dierlijke oorsprong bleek de grootste voordelen te hebben (19).
Een ander onderzoek bij postmenopauzale vrouwen met recente heupfracturen toonde aan dat 20 gram eiwitsupplementen per dag gedurende een half jaar het botverlies met 2,3% vertraagde (20).

6. Achterblijvende groei bij kinderen

Eiwit helpt niet alleen spier- en botmassa te behouden, maar het is ook essentieel voor lichaamsgroei.
Een tekort of insufficiëntie is dus vooral schadelijk voor kinderen wier groeiende lichaam een constante toevoer nodig heeft.
Stunting is zelfs het meest voorkomende teken van ondervoeding bij kinderen. In 2013 leden naar schatting 161 miljoen kinderen aan groeiachterstand (21).
Observatiestudies tonen een sterk verband aan tussen lage eiwitinname en verminderde groei (22, 23).
Achterblijvende groei is ook een van de belangrijkste kenmerken van kwashiorkor bij kinderen (24).

7. Verhoogde ernst van infecties

Een eiwittekort kan ook zijn tol eisen op het immuunsysteem.
Verminderde immuunfunctie kan het risico of de ernst van infecties verhogen, een veel voorkomend symptoom van ernstige eiwittekorten (25, 26).
Eén studie bij muizen toonde bijvoorbeeld aan dat het volgen van een dieet bestaande uit slechts 2% eiwit geassocieerd was met een ernstiger influenza-infectie, vergeleken met een dieet met 18% eiwit (27).
Zelfs een marginaal lage eiwitinname kan de immuunfunctie aantasten. Een klein onderzoek bij oudere vrouwen toonde dat het volgen van een eiwitarm dieet gedurende negen weken hun immuunrespons aanzienlijk verminderde (28).

8. Grotere eetlust en calorie-inname

Hoewel slechte eetlust een van de symptomen is van ernstige eiwitgebrek, lijkt het tegenovergestelde het geval te zijn voor mildere vormen van tekort.
Wanneer uw eiwitinname onvoldoende is, probeert uw lichaam uw eiwitstatus te herstellen door uw eetlust te vergroten en u aan te moedigen iets te eten te vinden (29, 30).
Maar een eiwittekort leidt niet doelloos tot de drang om te eten, althans niet voor iedereen. Het kan de eetlust van mensen voor hartig voedsel, dat vaak veel eiwitten bevat, selectief verhogen (31).
Hoewel dit zeker kan helpen in tijden van voedseltekort, is het probleem dat de moderne samenleving onbeperkte toegang biedt tot hartig, calorierijk voedsel.
Veel van deze kant-en-klare voedingsmiddelen bevatten wat eiwit. De hoeveelheid eiwit in deze voedingsmiddelen is echter vaak aanzienlijk laag in vergelijking met het aantal calorieën dat ze bieden.
Als gevolg hiervan kan een slechte eiwitinname leiden tot gewichtstoename en obesitas, een idee dat bekend staat als de eiwithefboomhypothese (32).
Niet alle studies ondersteunen de hypothese, maar eiwit is duidelijk meer verzadigend dan koolhydraten en vet (33, 34).
Dit is een deel van de reden waarom verhoogde eiwitinname de totale calorie-inname kan verminderen en gewichtsverlies kan bevorderen (35, 36).
Als je de hele tijd honger hebt en moeite hebt om je calorie-inname onder controle te houden, probeer dan wat magere eiwitten aan elke maaltijd toe te voegen.

Hoeveel eiwit heeft u nodig?

Niet iedereen heeft dezelfde eiwitbehoefte. Het hangt van veel factoren af, waaronder lichaamsgewicht, spiermassa, lichamelijke activiteit en leeftijd.
Ongetwijfeld is lichaamsgewicht de belangrijkste bepalende factor voor eiwitbehoeften. Dientengevolge worden aanbevelingen meestal gepresenteerd als grammen voor elke pond of kilogram lichaamsgewicht.
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) is 0,4 gram eiwit voor elke kilo lichaamsgewicht (0,8 gram per kg). Wetenschappers schatten dat dit voor de meeste mensen genoeg zou moeten zijn.
Dit vertaalt zich naar 66 gram eiwit per dag voor een volwassene die 75 kilo weegt.
Voor sporters beveelt het American College of Sports Medicine een dagelijkse eiwitinname aan die varieert van 0,5 tot 0,6 gram per kilo lichaamsgewicht (1,2-1,4 gram per kg), wat voldoende zou moeten zijn voor spieronderhoud en trainingherstel (37).
Wetenschappers zijn het er echter niet over eens hoeveel voldoende is. De dagelijkse aanbeveling van de International Society of Sports Nutrition is 0,9 gram eiwit per pond lichaamsgewicht (2 gram per kg) voor atleten (38).
Net als sporters lijken oudere volwassenen ook hogere eiwitbehoeften te hebben.
Hoewel de ADH momenteel hetzelfde is voor oude en jonge volwassenen, blijkt uit studies dat deze is onderschat en moet worden verhoogd tot 0,5 tot 0,7 gram per pond lichaamsgewicht (1,2-1,5 gram per kg) voor ouderen (39, 40).
Eenvoudig gesteld, als u ouder of fysiek actief bent, zijn uw dagelijkse eiwitbehoeften waarschijnlijk hoger dan de huidige ADH van 0,4 gram per pond lichaamsgewicht (0,8 gram per kg).
De rijkste eiwitbronnen zijn vis, vlees, eieren, zuivelproducten en peulvruchten.

De onderste regel

Eiwit komt overal in je lichaam voor. Je spieren, huid, haar, botten en bloed zijn grotendeels gemaakt van eiwitten.
Om deze reden heeft eiwitgebrek een breed scala aan symptomen.
Ernstig eiwitgebrek kan zwelling, leververvetting, huiddegeneratie, toename van de ernst van infecties en stuntgroei bij kinderen veroorzaken.
Hoewel echte tekorten zeldzaam zijn in ontwikkelde landen, kan een lage inname spierverspilling veroorzaken en het risico op botbreuken vergroten.
Er zijn zelfs aanwijzingen dat het krijgen van te weinig eiwitten de eetlust kan verhogen en overeten en obesitas kan bevorderen.
Voor een optimale gezondheid moet u eiwitrijke voedingsmiddelen in elke maaltijd opnemen.